Valkruid of wolverlei is een meerjarige plant, die behoort tot de composietenfamilie (Aasteraceae). De plant komt van nature voor in de Alpen, Pyreneeën en in het oosten tot de Balkan en in het noorden tot Zuid-Scandinavië. De plant komt voor in het oosten van Nederland en in de Belgische Ardennen.

De soort staat op de Nederlandse Rode lijst van planten als zeldzaam en zeer sterk afgenomen en is wettelijk beschermd in Nederland en België. De plant wordt 20-45 cm hoog met een niet of weinig vertakte stengel. De tegenover elkaar staande bladeren zijn 2-4 cm breed. De onderste bladeren zijn elliptisch tot omgekeerd eirond-lancetvormig en het bovenste paar bladeren is lijn-lancetvormig.

Valkruid bloeit in juni en juli met oranje-gele, geurende bloemen. De bloemhoofdjes zijn 6-8 cm breed en hebben een bolle, behaarde bloembodem. De pappus heeft een rij haren. De vrucht is een nootje. Valkruid komt voor op droge tot vochtige, matig arme grond in heidevelden, schraalgraslanden en op brandplekken in het bos.

Alle delen van de plant zijn giftig door de aanwezigheid van helenaline en het blad kan huidirritatie opleveren, doordat het arnicine bevat. In de Middeleeuwen was de plant bekend als middel voor de behandeling van wonden.

Valkruid preparaten worden gebruikt tegen hartfalen.Onderzoek heeft uitgewezen dat de flavonoïde in valkruid de doorbloeding van de kransslagaders bevordert en zo het hart beter laat functioneren.

Omslagen met een aftreksel van valkruid kunnen gebruikt worden bij spierpijn, bloeduitstortingen en zere plekken. De concentratie mag echter niet te hoog zijn, omdat het anders de huid irriteerd. Ook kan een aftreksel van bloemen gebruikt worden. Bloemen van valkruid bevatten etherische oliën, flavonoïden en sesquiterpeenlacton van het helenalinetype.

Valkruid wordt veel gebruikt in de fytotherapie. Verder komt valkruid voor in tandpasta, haarwater en andere cosmetische producten. Valkruid wordt wel in preparaten tegen alopecia androgenetica, een vorm van kaalheid gebruikt.

In de volksgeneeskunde valkruid wordt gebruikt bij bloedingen van de baarmoeder, hartspierontstekingen, arteriosclerose, angina pectoris en bij verwondingen zonder bloed. Er worden kant-en-klare geneesmiddelen gebruikt als zalf of gel, olieachtige aftreksels of een verdunde tinctuur voor mondspoelingen, kompressen of om in te smeren.

De tinctuur moet 10-voudig worden verdund met water, een verhouding van 1:10.Thee: schenk 150 ml kokend water over 2 tl bloemen, laat het 10 minuten trekken en gebruik het afgekoelde mengsel een aantal malen per dag als een kompres.

In de homeopathie is valkruid een belangrijk wondgeneesmiddel. Het wordt vervaardigd uit de gedroogde wortelstok van de plant; de homeopathische zalf wordt gemaakt van het verse bloeiende kruid.

Bereidingen van valkruidbloemen mogen niet inwendig worden toegepast! Ze mogen bovendien niet worden gebruikt bij bekende allergie voor composieten en niet langdurig op open wonden worden toegepast.

Valkruid bloemen uit Spanje en Portugal worden het beste verdragen, omdat ze niet de allergieopwekkende stof helenaline bevatten.

Uit onderzoek is gebleken: Patiënten met chronische aderinsufficiëntie en spataders namen niet alleen een bad, maar werden ook nog ingesmeerd met valkruidtinctuur of met een placebo. Na drie weken bleken zowel de objectieve meting van de aders als het subjectieve gevoel van symptomen als spanning of pijn in de valkruidgroep sterk verbeterd.

Opgelet: De bloemen van valkruid veroorzaken vaak heftige reacties in de vorm van huiduitslag met jeuk. De onverdunde valkruidtinctuur kan ook zonder allergie eczeem veroorzaken. Bij inwendige toepassing zijn vergiftiging met sterke prikkeling van het slijmvlies en spierverlamming mogelijk.