De zuurbes is een giftige struik die behoort tot de berberisfamilie (Berberidaceae). De hele struik inclusief de vruchten en zaden kan een lichte vergiftiging geven, de rijpe vruchten zijn eetbaar. De gifstof wordt berberine genoemd. De struik wordt 1-4 m hoog. Op de stengel zitten meestal in drie delen vertakte, 3-8 mm lange bladdoorns.

De enkelvoudige bladeren zijn 2-6 cm lang en 1-2 cm breed met een gezaagd-getande rand en aan de onderkant lichtgroen. De zuurbes bloeit in mei en juni met gele, 4-6 mm grote bloemen in 3-5 cm lange, hangende trossen. De helmhokjes springen aan de top met klepjes open, waardoor het stuifmeel vrijkomt. De 7-10 x 3-5 mm grote vrucht is een niet-doorschijnende, eetbare bes, die rijpt van augustus tot oktober.

De struik komt voor in Europa en Azië en groeit op vrij droge en meestal kalkhoudende grond langs struikgewas en in bosranden.

Vruchten, bladeren, wortels en bast van zuurbes worden medicinaal gebruikt.

Zuurbes is gal afdrijvend dankzij een stof – berberine. De wortels de plant bevatten verschillende alkaloïden, caroteen, tannines, vitamine C, vitamine E, en organische zuren. Het afkooksel van de wortel wordt gebruikt als mondspoeling en lotions voor de behandeling tegen verschillende ziekten.

De preparaten van zuurbes worden gebruikt bij leveraandoeningen, maagzweer, darmzweren, tuberculose, baarmoederbloedingen, ontsteking van de bovenste luchtwegen, tumoren.

In de volksgeneeskunde, de zuurbes wordt vaak gebruikt bij inwendige bloedingen in de postnatale periode. De zuurbes wordt gebruikt bij de behandeling van urinewegen, nieren, leveraandoeningen en diabetes.

Alle delen van de plant bevatten alkaloïden, een belangrijke inhoudsstof is berberine. Deze stof verlaagt de bloeddruk, kalmeert.

Afkooksel van de bladeren van zuurbes: Kook 20 gram droge gemalen bladeren in 250 ml water gedurende 10 minuten op een laag vuur, vervolgens haal van het vuur en laat dit trekken gedurende 40 minuten, zeef het. Neem 3 keer per dag 1 eetlepel bij misselijkheid en zweren.

Afkooksel van de vruchten: Kook 40 gram gemalen vrucht in 250 ml water gedurende 20 minuten, zeef het vervolgens. Neem 50 ml 3 keer per dag voor de maaltijd als gal afdrijvend en koortswerend.

Afkooksel van de wortel: Kook 1 afgestreken theelepel gedroogde en gemalen wortel in 250 ml water gedurende 20 minuten, zeef het vervolgens. Neem 1 theelepel 3 keer per dag bij hepatitis, pleuritis, bronchitis.

Tinctuur van de bladeren van zuurbes: Schenk 120 ml jenever 40% over 20 gram gedroogde en gemalen bladeren, laat dit trekken gedurende 14 dagen in een afgesloten bokaal. Zeef het vervolgens. Neem 25-30 druppels drie keer per dag. De behandeling duurt 14-20 dagen. Bewaar het op een donkere plaats. Tinctuur helpt bij nier- en leveraandoeningen, hepatitis en cholelithiasis.

Waarschuwing: Onrijpe vruchten van zuurbes zijn giftig.

Contra-indicaties: Vermijd het gebruik van zuurbes tijdens zwangerschap en bij individuele intolerantie.