De zegepalm behoort tot de palmachtigen familie (Arecaceae) en is een struikpalm met een korte stam die tot 6 meter hoog kan worden. De palm heeft scherp gezaagde bladeren. De bladstelen zijn 1 tot 1,5 meter lang en hebben getande kanten. De oude naam serrulata betekent kleine zaag en heeft betrekking op de stekelige bladstelen.

De plant behoort tot de palmachtigen. Hij bloeit van februari tot half april. De bloemen zijn meermalen vertakt en crèmekleurig. De donkere vruchten zitten in het midden van de geelgroene veren. Het geslacht Serenoa werd genoemd naar de Amerikaanse botanicus Sereno Watson. Repens betekent kruipend en heeft betrekking op de geringe hoogte van de palm.

Voor de mens is de zegepalm een van de veelzijdigste planten. Hij is voedsel, levert vezels voor borstels en kussens, dakstro en nog veel meer. Daarnaast is het ook een belangrijke geneeskrachtige plant.

De vruchten vormden al duizende jaren geleden een winterse levensmiddelenvoorraad bij de indianen. De vrucht van zegepalm was van 1900 tot 1920 in de farmacopee van de Verenigde Staten opgenomen. Volgens dat boek werd hij al aan het begin van de vorige eeuw gebruikt voor de behandeling van prostaatklachten.

De toepassingsmogelijkheden waren uiterst veelzijdig: nieraandoeningen, bronchitis, diarree, maar ook het stimuleren van de borstgroei.

Wetenschappelijke onderzoeken bevestigen het klinische gebruik van de oude geneesdkrachtige plant. Het gebruik van de vruchten van de zegepalm wordt geadviseerd bij klachten tijdens urineren als gevolg van een vergrote prostaat. Omdat de vergroting van de prostaat niet door het medicijn verholpen wordt, moet ondanks gebruik van zegepalmpreparaten regelmatig een bezoek aan de dokter gebracht worden.

De donkerrode vruchten ten grootte van een olijf worden na het drogen zwart. Deze vruchten, die medicinaal gebruikt worden, hebben een aroma dat sterk doet denken aan de smaak van noten en vanille.

Als belangrijkste farmacologisch werkzame inhoudsstoffen bevatten de vruchten sterolen, vooral bètasitosterol, flavonoïden, in water oplosbare polysachariden (koolhydraten), vette olie en vrije vetzuren. De olieachtige bestanddelen van de vruchten (vette olie met plantaardige sterinen) zijn verantwoordelijk voor het positieve effect bij een vergrote prostaat.

De bestanddelen van de plant die er met ethanol aan onttrokken worden, zoals de langeketenkoolhydraten, werken ontstekingsremmend.

Zegepalm wordt gebruikt in de volksgeneeskunde bij blaascatarre, bedplassen, borstklierontstekingen en bij eczeem, bronchiale catarre, hardnekkige hoest, zweren, onstekingen, maar ook bij algemene zwakte en om de potentie te vergroten, bijvoorbeeld bij voortijdige zaadlozing.

De bereiding van zegepalmthee is niet erg algemeen verbreid. Voor de juiste toepassing zijn diverse kant-en-klare preparaten uit aftreksels met behulp van hexaan, kooldioxide of ethanol verkrijgbaar. De dagelijkse dosis bedraagt 320 ml droge stof.

In diverse gecontroleerde klinische onderzoeken met meer dan 3500 patiënten die last hadden van allerlei problemen bij het urineren, kon het effect van geneesmiddelen uit de vrucht van de zegepalm met succes worden aangetoond. Dat feit werd door het gericht volgen van enkele duizenden patiënten ondubbelzinnig bewezen.

Een systematische evaluatie van 18 klinische onderzoeken onder in het totaal 2939 mannelijke patiënten toont het effect aan van extracten uit de vrucht van de zegepalm bij symptomen van een vergrote prostaat. Door de inname ervan kon een duidelijke verbetering worden bereikt wat betreft het stromen van de urine, de frequentie van het urineren overdag en ‘s nachts. Daardoor verbeterde de levenskwaliteit van de behandelde patiënten aanzienlijk. Effectief daarbij waren extracten met de extractiemiddelen hexaan, ethanol en kooldioxide in een dosering van 320 mg per dag.

Beperkingen in het gebruik: Bij prostaatkanker of andere vormen van hormonale kanker dient voor toepassing met de arts te worden overlegd!

Bijwerkingen: In zeldzame gevallen kunnen zich na het gebruik van medicinale zegepalmmiddelen maagklachten voordoen. Over het algemeen wordt het medicijn goed verdragen en kan het zonder risico voor de gezondheid ook gedurende langere tijd worden gebruikt.