De mariadistel behoort tot de composieten of samengesteldbloemigen familie der (Asteraceae/Compositae) en is een forse plant. Hij wordt tussen de 70 en 150 cm hoog en heeft een rechtopgaande stengel. De groen-wit gemarmerde, langwerpige bladeren die rond de stengel staan, zijn aan de randen voorzien van gele stekels.

De bloemen zijn kogelvormige, purperen kopjes. De bloeitijd is van juni tot september. De mariadistel behoort tot de grootste en mooiste distels, en is oorspronkelijk afkomstig uit Zuid-Europa, Zuid-Rusland, Klein-Azië en Noord-Afrika.

De mariadistel dankt haar naam aan een legende: op de vlucht naar Egypte zocht Maria een ongestoord plekje om haar kind te voeden. De mariadistel zag dat en vormde met zijn bladeren een beschermend dak over moeder en kind. Omdat er een paar druppels melk op de bladeren vielen, is het kruid van de mariadistel sinsdien witgevlekt en gestreept.

De botanische naam Silybum komt van het Griekse silibon (kwast of franje). In sommige kruidenboeken wordt nog de oude benaming Carduus marianus gebruikt. Sinds de Middeleeuwen wordt de plant voor geneeskrachtige doeleinden gekweekt. Paracelsus adviseerde de mariadistel ‘tegen inwendige steken’. De hedendaagse toepassing als therapie bij leveraandoeningen is afkomstig van de arts Johann Gottfried Rademacher (1772-1850).

De toepassing van de vrucht van de mariadistel wordt geadviseerd bij de behandeling van toxische leverschade, maar ook als ondersteunende therapie bij chronisch ontstoken lever en levercirrose.

Silymarine biedt bescherming tegen allerlei invloeden die de lever beschadigen. Het versterkt het celmembraan, zodat gif niet zo gemakkelijk in de cel kan dringen, en het stimuleert de regeneratiekracht van levercellen.

Silybine is uiterst effectief tegen de gifstoffen van de knolamaniet, alsook vergiftigingsverschijnselen kan vertragen of zelfs kan stoppen en de vorming van zweren tegengaat.

De rijpe vruchten en bereidingen ervan, vooral de uiterst geconcentreerde droge extracten, worden medicinaal toegepast. Als belangrijke farmacologische inhoudstoffen bevatten de vruchten van de mariadistel flavonoïden, flavonolignanen (silymarine) en vette olie.

In de volksgeneeskunde wordt mariadistel gebruikt bij steken in de zij (waarmee vroeger vermoedelijk borstvliesontstekingen bedoeld werden), miltklachten, malaria, migraine, reisziekte, spataderen, maag-darmklachten, galklachten, hepatitis, leververvetting, toxische leveraandoeningen en levercirrose, maar ook als tegenmiddel bij vergiftiging met knolamaniet (bij vergiftiging met knolamaniet mag u niet zelf behandelen, want ze is levensgevaarlijk. Zoek onmiddelijk medische hulp. Silymarine wordt in deze gevallen als infuus gebruikt).

De wortel van mariadistel zou vocht afdrijven en de melkproductie stimuleren. Er worden voornamelijk kant-en-klare preparaten gebruikt, meestal uit hoog geconcentreerde droge extracten. Ze zijn vaak afgesteld op een bepaald silymarinegehalte en worden als tabletten, capsiles of dragees aangeboden.

De dagelijkse dosis moet 200 tot 400 mg silymarine bevatten. Omdat de de werkzame stof silymarine niet in water oplosbaar is, is toepassing als thee bij leveraandoeningen niet effectief. Thee kan echter worden gebruikt bij spijsverterings- en galblaasklachten.

Thee: schenk 150 ml kokend water over 1 tot 2 theelepels geplette vruchten en laat dit 10 tot 15 minuten trekken; drink 3 tot 4 koppen per dag.

Onderzoek. Meer dan 200 patiënten met een leverbeschadiging als gevolg van een te hoge alcoholconsumptie kregen dagelijks een preparaat van mariadistel, overeenkomend met een hoeveelheid van 420 mg silymarine, of een placebo. De toepassingsduur varieerde van vier weken tot zes maanden. Na afronding van de behandeling waren de laboratoriumwaarden voor allerlei leverenzymen duidelijk verbeterd ten opzichte van de uitgangswaarden en lagen ook duidelijk boven de waarden in de placebogroep.

Beperkingen in het gebruik: Vrouwen die zwanger zijn of borstvoeding geven, moeten het gebruik van mariadistel bespreken met hun arts, omdat er niet voldoende wetenschappelijke gegevens bekend zijn. Gebruik mariadistel niet bij allergie voor composieten.

Bijwerkingen: Bereidingen uit de vruchten van de mariadistel kunnen in een enkel geval een beetje laxerend zijn.