Gevleugeld tandzaad of veerdelig tandzaad (Bidens tripartita) is een eenjarige plant in de composietenfamilie (Asteraceae) en behoort tot het geslacht tandzaad (Bidens). Hij wordt tussen de 15 en 60 cm hoog. De plant bloeit van juli tot september en komt voornamelijk voor in oevers van beken en meren.

De plant heeft galafdrijvende en zweetdrijvende eigenschappen, verbetert de spijsvertering, normaliseert verstoorde stofwisseling. Geneeskrachtige eigenschappen van de plant zijn vanwege de aanwezigheid van ascorbinezuur en mangaan, die belangrijk zijn voor de stofwisseling en positief beïnvloedt bloedvorming, bloedstolling en de activiteit van de endocriene klieren.

Tannines, waarvan 66% zijn polyfenolen geven aan de plant uitgesproken bacteriedodende eigenschappen.

De infusie en tinctuur van bovengrondse deel van de plant wordt gebruikt bij metabole aandoeningen als middel om de eetlust en spijsvertering te verbeteren, als licht zweetdrijvend, water- en galafdrijvend, als sedativa en voor het verlagen van de bloeddruk. Uitwendig in de vorm van baden bij rachitis, jicht, artritis, en exsudatieve diathese.

In de volksgeneeskunde, de infusies en afkooksels worden inwendig toegepast bij de aandoeningen van de lever en milt, bij bronchitis, diabetes, slechte spijsvertering, verkoudheid en als een diureticum bij blaasontsteking.

Uitwendig en inwendig bij klierziekte, rachitis, acne, puistjes, steenpuisten, en andere huidaandoeningen. In de vorm van lotions, baden bij furunculosis, neurodermitis, eczeem en seborroïsch eczeem.

Verse geplette bladeren worden aangebracht op geïnfecteerde wonden en zweren. In de vorm van poeder op etterende wonden en zweren.

Gevleugeld tandzaad wordt toegepast in de vorm van baden tegen angststoornis bij de kinderen.

De plant wordt gebruikt tegen insecten- en slangenbeten als tegengif. Daarnaast neemt de plant deel van de kruidenmengelingen voor de behandeling van ziekten en aandoeningen van uiteenlopende complexiteit.

Het aftreksel wordt toegepast bij scrofulose, psoriasis en schurft.

Infusie: Schenk over drie theelepels van gedroogde en gemalen gevleugeld tandzaad 1 liter kokend water en laat dit trekken gedurende 12 uur, zeef het vervolgens. Drink 70-100 ml drie keer per dag voor de maaltijd. Als de infusie wordt gegeven aan kinderen, kan men een beetje honing toevoegen.

Infusie bij furunculosis: Schenk over 1 theelepel bladeren van gevleugeld tandzaad en 1 theelepel bladeren van rode bosbessen 200 ml kokend water. Laat dit trekken gedurende 1 uur en zeef het vervolgens. Drink 50 ml niet meer dan vier keer per dag gedurende 14 dagen.

Waarschuwing: Langdurige overmatige gebruik van gevleugeld tandzaad kan een averechts effect veroorzaken, vooral in pediatrie, zoals een verhoging van nerveuze opgewondenheid en prikkelbaarheid, verstoring van de stoel, een daling van de bloeddruk, zwakte. De bereidingen van gevleugeld tandzaad mogen worden toegepast alleen onder medisch toezicht of zeer voorzichtig en in kleine doses.

Contra-indicaties: Vermijd een langdurige toepassing bij de kinderen, het kan schade veroorzaken.