Ruwe berk (Betula pendula), synoniem (Betula verucosa) is een boom uit de berkenfamilie (Betulaceae). De boom van nature voorkomt in de Benelux, West-Europa en wordt tot 25 m hoog. De soort wordt ook wel zilverberk genoemd. De oudere stambasis vertoont over het algemeen barsten. De twijgen zijn overhangend.

De bladeren worden 3-7 cm lang, eirond tot ruitvormig, spits en kaal. De katjes worden 2-4 cm lang. De berk kan het beste in de zomer of de herfst gesnoeid worden, omdat aan het eind van de winter tot aan het eind van het voorjaar de sapstromen op gang komen. Wanneer de berk wel in deze periode gesnoeid wordt, verliest die aanzienlijk hoeveelheid sappen.

De bereidingen van ruwe berk verlichten de pijn in de botten, haarversterkend en helpt tegen de roos. Het wordt toegepast bij brandwonden en tegen de zweetvoeten.

De bladeren, bloesem en schors bevatten flavonoïden, phytonciden, die binnen de drie uur neutraliseren verschillende opkomende microben. De bladeren en de schors bevatten tannine, fenolen, triterpeen alcohol, vitamine C.

Ruwe berk heeft de eigenschappen als pijnstillend, ontstekingsremmend, waterafdrijvend, wondgenezend. Afkooksels en infusies van berk bladeren zijn effectief bij beriberi, hoest, maagzweer.

Verse berkenschors trekt etter uit moeilijk genezende wonden en steenpuisten.

Berk verlicht vermoeidheid, verhoogt de vasculaire tonus, geeft kracht en energie.

Berkensap verbetert de stofwisseling, reinigt het bloed en het lichaam, bevordert een snelle weefselherstel. Dit is een uitstekende algemene tonicum. Berkenteer is een uitstekende antiseptische middel, geïndiceerd voor verschillende huidziekten, onderdrukt parasitaire en schimmelinfecties van de huid, wordt toegepast bij eczeem.

Van ruwe berk wordt gemaakt actieve kool, deze wordt toegepast bij winderigheid en kolieken, evenals hoge zuurgraad. Het voert een overmaat van cholesterol af, wordt gebruikt voor de preventie van kanker en ziekten van het cardiovasculaire systeem.

Bijzonder uitstekend werkt geactiveerde koolstof van berk bij de behandeling van atherosclerose, vergiftiging, wordt geproduceerd door apothekers en gebruikt in de vorm van suspensies, tabletten en capsules en is gemakkelijk verteerbaar. Kolen korrels worden gebruikt voor het reinigen van water. Het gebruik ervan is zeer uitgebreid.

De bladeren zijn rijk aan essentiële oliën en ascorbinezuur, anthocyanen, looistoffen, saponinen, coumarines. De inhoudsstoffen zoals caroteen, calcium, kalium, ijzer, magnesium, barium, mangaan en zink, zijn ook onderdeel van de minerale stoffen van berkenbladeren. Zilver maakt deel van de inhoudsstoffen van de bladeren en bijdraagt bij het zuiveren van de lucht.

Berk knoppen, vanwege hun water-, galafdrijvend en slijmoplossend eigenschappen worden gebruikt bij oedeem, bronchitis en aandoeningen van de galwegen. In de berk knoppen zijn aanwezig selenium en zink, druivensuiker, essentiële aromatische oliën, harsen, ascorbinezuur, tanninen, vetzuren, calcium, kalium, magnesium en ijzer.

De boom heeft “reserve-knoppen”, in de zomer scheiden die de druppeltjes uit met zeer sterke bioactieve stoffen die rottende en pathogene micro-organismen doden. Deze druppeltjes verzamelen de bijen voor de productie van propolis.

Jonge berkenbladeren worden gebruikt in de volksgeneeskunde.

Het afkooksel wordt gebruikt voor baden bij ischias. Het afkooksel van berken takken met bladeren wordt toegepast bij eczeem: dompel de handen gedurende 20-30 min in het badje met het afkooksel. De procedure wordt 2-3 keer herhaald in de loop van de dag.

Het afkooksel van de bladeren wordt gebruikt bij oedeem geassocieerd met cardiovasculaire aandoeningen en bij nieraandoeningen. Afkooksel: kook op een lage vuur 10 g berk knoppen in 250 ml water gedurende 10 minuten op laag vuur, laat dit trekken gedurende 15 minuten en zeef het vervolgens. Neem 1 eetlepel 3-4 keer per dag.

Infusie van berkenblad wordt gebruikt bij verschillende gezondheidsproblemen.

Ter versterking van het lichaam en om de gifstoffen af te voeren: Schenk over 10 g gedroogde en gemalen bladeren of 15 g verse bladeren 250 ml kokend water en laat dit in een thermos trekken gedurende 4 uur, zeef het vervolgens. Neem 1 eetlepel 4 à 5 keer per dag.

Bij cholelithiasis (galstenen) gebruik een infusie van 1 eetlepel van de berk bladeren op 250 ml kokend water. Drink half kopje voor de maaltijd 4 keer per dag.

Infusie bij hypertrofie van de prostaat (goedaardige prostaat-vergroting): Schenk over twee eetlepels bladeren 0,5 liter kokend water, laat dit trekken gedurende twee uur, zeef het vervolgens. Drink 0,5 kopje (125ml) 3-5 keer per dag.

Alcohol tinctuur van berkenknoppen: Schenk over 15 g berkenknoppen 500 ml alcohol minstens 70%. Laat dit trekken gedurende 10 dagen, 1 keer per dag schudden. Neem 3 maal daags 20-25 druppels verdund in een lepel water bij blaas- en nieraandoeningen, maagzweren, wormen. De tinctuur is effectief bij waterzucht van renale oorsprong.

Met de alcohol tinctuur worden de doorligwonden behandeld, huidaandoeningen, pyodermatitis, acne, steenpuisten, pijnlijke gewrichten bij reuma (masserend inwrijven).

Contra-indicaties voor het gebruik van ruwe berk: Vermijd langdurig gebruik bij nierinsufficiëntie. De bereidingen van berken knoppen bevatten een verhoogde concentratie van het harsachtige stoffen, ze kunnen het nierweefsel irriteren en daarom niet geschikt voor langdurig gebruik.