Hartgespan is een sterkgeurende, vaste plant die behoort tot de lipbloemen familie (Lamiaceae). De botanische naam Leonorus betekent in het Oudgrieks leeuwenstaart, die op de vorm van de bladeren lijkt. De plant komt van nature voor in Centraal-Azië en is van daaruit over de hele wereld verspreid.

De plant wordt 30-90 cm hoog, vormt wortelstokken en vierkantige stengels met een afstaande beharing. De middelgroene, gelobde bladeren hebben drie tot zeven lobben en zijn aan de onderkant donzig behaard. Hartgespan groeit van juni tot augustus met roze, 0,8-1,1 cm lange bloemen. De bloemen zitten in schijnkransen. De vrucht is een vierdelige stekelige splitvrucht.

Hartgespan komt voor op vochtige, stikstof- en kalkrijke grond. Groeit graag nabij beschaduwde plaatsen zoals hagen en veldbosjes. De bladeren kunnen gebruikt worden voor het kruiden van erwten- en linzensoep. Vroeger werd ook gebruikt bij het bereiden van bier.

De plant wordt al zeer lang voor medicinale doeleinden gebruikt bij hartklachten en spierkrampen. Hartgespan is een goede honing plant.

In de geneeskunde wordt gebruikt bloeiende bovendeel van de plant.

De plant bevat: vluchtige olie, looistoffen, flavonoiden, hartglycosiden en een kleine hoeveelheid alkaloïden.

Preparaten van hartgespan hebben kalmerende eigenschappen, reguleren de functionele toestand van het centrale zenuwstelsel, verlagen arteriele bloeddruk, vertragen het tempo en verhogen de kracht van het hart contracties.

Hartgespan heeft een gunstige effect op koolhydraat- en vetmetabolisme, vermindert glucose in het bloed, vermindert melkzuur en pyrodruivenzuur, verlaagt cholesterol en lipiden in het bloed, normaliseert eiwitmetabolisme. Daarnaast heeft hartgespan een krampstillend en anti-epileptische werking.

Geneeskrachtige werking en toepassing van hartgespan. Menopauzale effecten veroorzaakt door onrust en angsttoestanden met sterke hartkloppingen en kortademigheid vooral in de rugligging zijn de belangrijkste indicaties voor het gebruik van deze plant.

Hartgespan is ook effectief bij winderigheid en gastro-intestinale ziekten. De kruidmengeling van valeriaan, hartgespan en meidoorn wordt gebruikt als hartversterkende middel.

Hartgespan vermindert de prikkelbaarheid van het centrale zenuwstelsel, heeft krampstillende en anticonvulsieve werking en heeft hypotensieve effect.

De plant is aanbevolen bij neurasthenie, hysterie, epilepsie, hoge bloeddruk in 1e en 2e stadies en bij climacterium syndroom.

Thee van hartgespan: 2 theelepels gedroogde kruid opgieten met 1/4 liter kokend water, laat 10 minuten trekken en zeef. Indien nodig drinken nongezoet, per kleine slokjes 1 kopje volledig uitdrinken, als 2 of 4 weken behandeling, 1 kopje 2-3 keer per dag.

Als slaapwekkende en kalmerende thee voor patiënten met de toestand van angst en mensen met een autonome dystonie: 20 g hartgespan, melisse (bladeren) – 10 g, st.janskruid – 10 g, valeriaan (wortels) – 10 g. Twee theelepels kruidenmengeling opgieten met 1/4 liter kokend water, na 5 minuten trekken – zeef het.

In volksgeneeskunde wordt hartgespan gebruikt als stimulerende tonic met opwekkende eigenschap, de plant is effectieve middel tegen de angst en onrust, maar ook tegen de wormen, tegen een zware maag gevoel. Wordt gebruikt tegen struma, en bij hyperthyreoïdie.

Hartgespan tinctuur wordt gebruikt bij: hartkloppingen, nervositeit, vroege hypertensie, myocardiopathie om kortademigheid te verminderen.